Historia uprawy róż ogrodowych

Róże uprawiane są w ogrodach od 5000 lat. W obrębie rodzaju Rosa istnieje wiele gatunków i odmian botanicznych, a także odmian hodowlanych (około 32000).

Ogólne zasady sadzenia róż ogrodowych

Trudno jest podać ogólne zasady wykorzystania krzewów róż przy urządzaniu ogrodu, ponieważ zależą one w równym stopniu od warunków przyrodniczych, przestrzeni do wykorzystania, jak i gustów i oczekiwań miłośnika tych pięknych roślin. Warto jednak pamiętać, że sadzenie kilku odmian na jednej rabacie sprawia wrażenie nieładu i uniemożliwia wyeksponowanie urody i walorów poszczególnych roślin. Dlatego, lepszy efekt uzyskamy sadząc kilka krzewów jednej odmiany w zwartej grupie. Dotyczy to zwłaszcza odmian róż niskich, powtarzających kwitnienie.

Róże naturalne, parkowe i historyczne osiągają większe rozmiary i często nie powtarzają kwitnienia. Można je sadzić jako pojedyncze krzewy, zwłaszcza w małych ogrodach. Mogą być one wykorzystane również do tworzenia nieprzycinanych żywopłotów, przy czym rozstawa roślin zależy od rozmiarów osiąganych przez daną odmianę (zalecana odległość między krzewami 0,6 – 1,5 m). Chcąc stworzyć zwartą, trudną do przebycia ścianę możemy rozstawę zmniejszyć do 0,4 – 0,6 m.

Warto pamiętać, że róże możemy uprawiać nawet gdy nie jesteśmy właścicielami rozległego ogrodu. Wiele odmian róż nadaje się do sadzenia w skrzynkach balkonowych, pojemnikach ceramicznych i drewnianych. Dzięki temu dysponując nawet niewielkim terenem lub balkonem możemy cieszyć się z obcowania z tymi eleganckimi roślinami.

Aby uzyskać dobry wzrost i kwitnienie krzewy róż należy sadzić na dobrych glebach, starannie odgruzowanych i odchwaszczonych. Najbardziej odpowiednim podłożem dla róż jest zasobna w próchnicę gleba gliniasto-piaszczysta, o poziomie wód gruntowych 70-100 cm lub większym.

Krzewy róż nawozimy tylko do połowy lipca, stosując nawozy mineralne wieloskładnikowe np. typu Osmocote lub nawozy organiczne np: obornik, gnojowicę, kompost, mączki kostne itp. Stosując nawozy organiczne unikamy ryzyka przenawożenia.

Jeżeli istnieje konieczność nawadniania róż, podlewamy krzewy od dołu, nie mocząc liści i kwiatów, najlepiej co 3-4 dni dużą ilością wody (20l/m2))

Bardzo korzystnie na wzrost i kwitnienie róż wpływa ściółkowanie gleby np. korą, która ogranicza wyrastanie chwastów, utratę wilgoci i zapobiega zaskorupianiu się ziemi, zwłaszcza po ulewnych deszczach.

Wskazówki dotyczące uprawy róż

Róże naturalne (dzikie) i ich mieszańce

Róże z tej grupy to odmiany odporne na mrozy, choroby i stosunkowo dobrze znoszące niekorzystne warunki glebowe. Znajdziemy tu gatunki dobrze rosnące w pełnym słońcu i takie, które można sadzić w miejscach zacienionych.

Większość róż naturalnych dobrze rośnie na glebach lekko kwaśnych (pH 5,5-6,5), ale także na glebach zasadowych (pH powyżej 7). Dużej ilości wapna nie tolerują odmiany Rosa rugosa; gatunek ten i jego odmiany znoszą duże zasolenie i kwaśną glebę.

Róże parkowe, historyczne

Odmiany z tego rodzaju należą do różnych grup botanicznych, charakteryzują się silnym wzrostem, dużą odpornością na choroby oraz intensywnym kwitnieniem. O przynależności do róż historycznych decyduje data hodowli lub wprowadzenie do uprawy. Za datę graniczną przyjmuje się rok 1867, w którym została wprowadzona odmiana La France, uważana za pierwszego mieszańca róż herbatnich.

• Róże herbatnie – róże nowoczesne, o pięknych, wydłużonych pąkach, powtarzające kwitnienie
• Róże historyczne – róże starodawne, o rozetkowatych, silnie pachnących (!) kwiatach, często nie powtarzające kwitnienia.

Róże pnące (czepne)

Do tej grupy róż wykorzystywanych do pokrywania powierzchni pionowych zaliczyliśmy:

• Róże pnące, rosnące sztywno (tzw.ramblery) do 3m wysokości
• Róże pnące o wiotkich pędach do 5m wysokości

Obie te grupy charakteryzują się bardzo silnym wzrostem i wymagają mocowania do podpór. Sadzi się je przy ścianach domów, altanach, pergolach, trejażach i ogrodzeniach. Często wymagają okrywania na zimę.

Róże angielskie

Do grupy tej możemy zakwalifikować róże , które łączą romantyzm “starych” odmian z nowoczesnymi osiągnięciami hodowli. Charakteryzują się pięknymi, dużymi kwiatami o pastelowych barwach i silnym zapachu, a ponadto powtarzają kwitnienie.

Róże wielkokwiatowe

Krzewy róż z tej grupy osiągają średnią wysokość (0,5 – 1m) i charakteryzują się dużymi, pełnymi kwiatami osadzonymi na pojedynczej łodydze, dzięki czemu znakomicie nadają się do cięcia do wazonu. Niestety, ze względu na dużą wrażliwość na mrozy, a także na choroby i szkodniki wymagają większej uwagi przy pielęgnacji, a także okrywania na zimę.

Róże wielokwiatowe

Odmiany róż wielokwiatowych charakteryzują się stosunkowo niskim wzrostem, natomiast silnie się krzewią i bardzo obficie kwitną. Kwiaty o różnym stopniu pełności zebrane są w bogate, duże kwiatostany, często dominujące nad liśćmi. Tworzą się z nich wieloletnie, efektowne i długo kwitnące rabaty.

Róże kanadyjskie

Jesienią 2007 wprowadziliśmy do sprzedaży róże kanadyjskie – odmiany wyhodowane przez dr Swejdę. Odmiany te charakteryzują się dużą mrozoodpornością oraz tym, że nie są podatne na choroby grzybowe. Bardzo dobrze rosną na preriach kanadyjskich – bardzo chłodnych, na których sezon wegetacyjny jest bardzo krótki.

Postępowanie po otrzymaniu przesyłki z różami

Po odbiorze przesyłki z krzewami, korzenie róż dobrze jest umieścić na 3 – 4 godziny w wodzie, po czym przystąpić do sadzenia.

Przy sadzeniu jesienią korzenie można przyciąć tak, aby ich długość wynosiła 20 – 25cm, natomiast wiosną usuwamy wyłącznie złamane lub uszkodzone korzenie, należy też pamiętać aby nie dopuścić do ich przeschnięcia.

Krzewy umieszczamy we wcześniej wykopanych otworach, tak aby korzenie zmieściły się w nich swobodnie, bez podwijania, a miejsce szczepienia znajdowało się 3 – 5cm poniżej powierzchni ziemi. Glebę dookoła posadzonych roślin należy dokładnie docisnąć, a następnie obficie podlać.

Jesienią, wokół posadzonych roślin robimy kopczyki (20 – 25cm) zabezpieczające pędy przed przemarznięciem i nadmiernym parowaniem. Tuż przed zimą (w listopadzie) krzewy róż można przykryć gałązkami roślin iglastych.

Wiosną należy pamiętać o rozgarnięciu kopczyków, lecz nie robimy tego zbyt wcześnie, aby nie dopuścić do przeschnięcia pędów.

Odległości sadzenia róż

• Róże wielokwiatowe i wielkokwiatowe – rozstawa co 30 – 50 cm
• Róże parkowe – rozstawa co 50 – 150 cm
• Róże pnące – rozstawa zależy od efektów jakie chcemy uzyskać w przyszłości.
• Dla uzyskania efektu “kwitnącej ściany” wzdłuż muru, płotu itp. stosujemy odległość 1,5 – 2 m
• Róże naturalne i ich mieszańce – rozstawa 0,8 – 1,5 m
• Róże angielskie – rozstawa 60 – 100 cm
• Róże okrywowe – silnie rosnące 2 – 4 szt. / 1 m2
• wolno rosnące 6 – 8 szt. / 1 m2

Wybór i przygotowanie stanowiska sadzenia róż

Krzewy róż najlepiej rosną i kwitną w miejscach dobrze oświetlonych. Nie należy ich jednak sadzić przy południowej ścianie budynku, ponieważ bardzo wysokie temperatury w upalne lato sprzyjają pojawianiu się skoczka różanego i przędziorków. Zbyt gorące stanowisko powoduje też zniekształcenie kwiatów i bardzo szybkie rozwijanie się pąków. Róże nie czują się dobrze również w bezpośrednim sąsiedztwie dużych drzew i krzewów. Konieczność konkurowania o składniki pokarmowe i wodę powoduje, że rozrastają się i kwitną słabiej. Wyjątek stanowią tutaj odmiany Rosa helenae Semiplena, ‘Alberic Barbier’, ‘Alchymist’ czy ‘Albertine’, które dobrze znoszą półcień i nadają się do sadzenia przy drzewach, traktując je jako podporę.

Ochrona chemiczna krzewów róż przeciwko chorobom grzybowym i szkodnikom

(na podstawie Zaleceń Ochrony Roślin Ozdobnych opracowanych przez zespół autorów z Instytutu Ogrodnictwa w Skierniewicach)

Ważne choroby róż:

Czarna plamistość liści róży Diplocarpon rosae Wolf’

Walka z tą groźną chorobą róż to:

1. Opryskiwanie profilaktyczne róż w stanie bezlistnym MIEDZIAN 50 WP, w stężeniu 0,3% (30 mg/10 l wody)
   termin: luty/marzec, przed rozwojem pąków liściowych;
2. Uprawa odpornych na tego grzyba odmian;
3. Usuwanie porażonych liści i pędów;
4. Stosowanie nawozów wieloskładnikowych, o odpowiednim dla róż składzie (np. Osmocote 6 miesięczny dla róż;
5. Podlewanie róż od dołu
6. Odchwaszczać, usuwać chwasty wokół róż. Wysokie chwasty utrudniają przesychanie liści róż;
7. W przypadku pojawienia się tej choroby stosować środki grzybobójcze, najpierw środki naturalne ? np. napar ze skrzypu polnego, wyciągi z glonów, a w ostateczności (!!!) preparaty chemiczne*:

Po wystąpieniu pierwszych objawów – zarażenie następuje zazwyczaj w maju, czerwcu, opryskiwać krzewy kilkakrotnie, co 7 – 10 dni, stosując fungicydy przemiennie. Do każdego (!!) opryskiwania dodawać środki przyczepne (zwiększające zwilżalność i przyczepność) – np. Superam 10 AL. lub inne detergenty (płyn do mycia naczyń) w dawce 0,05%. Opryskiwanie róż przeciwko czarnej plamistości w sierpniu – wrześniu jest nieskuteczne. Nie likwiduje objawów (czarnych plam, żółknięcia liści, nie zahamuje także opadania liści)

Mączniak prawdziwy Sphareotheca pan nosa(Wallr.ex Fr.)Lev.var.rosae Wor.

W zależności od pogody pierwsze objawy pojawiają się już w połowie maja, najpierw na najmłodszych liściach, w postaci białego nalotu. Biały nalot szybko pojawia się na starych liściach i na pędach. Widać czerwone przebarwienia na górnej stronie liści. Porażone liście są zdeformowane. Początkowo są to białe plamki, później biała barwa zmienia się na szarą. Silnie porażone liście spadają. Porażane są także pędy, kolce, kwiaty. Zarażeniu mączniakiem prawdziwym sprzyja ciepła, wilgotna pogoda. Już po dwóch godzinach od zarażenia zarodnikami konidialnymi rozpoczyna się kiełkowanie zarodników na powierzchni liścia, a już po 48 godzinach wytwarzane są nowe zarodniki, które zarażają następne liście, kwiaty, pędy. Wzrost róż jest wtedy hamowany. Trzeba też wspomnieć, że wytworzyły się liczne rasy tego grzyba. Niektóre odporne odmiany mogą okazać się wrażliwymi.

Ochrona róż przed mączniakiem prawdziwym polega głównie na:

1. 1. 1. 1. Opryskiwanie profilaktyczne róż w stanie bezlistnym MIEDZIAN 50 WP, w stężeniu 0,3% (30 mg/10 l wody)
            termin: luty/marzec, przed rozwojem pąków liściowych
         2. Konieczności wprowadzania odpornych gatunków i odmian róż;
         3. W listopadzie wygrabiać liście, na “starych” liściach zimują zarodnie tego grzyba; Wycinać porażone pędy i usuwać porażone liście;
         4. Stosować nawozy wieloskładnikowe, unikać przenawożenia azotem;
         5. W ostateczności stosować środki grzybobójcze – najpierw naturalne np. odwar ze skrzypu, a gdy te nie pomogą – preparaty chemiczne*:

W dwóch okresach występowania tej choroby – druga połowa czerwca i we wrześniu – przy jej bardzo dużym nasileniu, stosować opryskiwanie polecanymi fungicydami (zawsze z dodatkiem środka przyczepnego np. płynu do mycia naczyń). Zabieg należy powtarzać co 7 – 10 dni, stosując fungicydy przemiennie. Silnie porażone pędy wycinać, usuwać także porażone liście. Należy pamiętać, iż pierwszy oprysk jest najważniejszy, a pryskanie róż przeciwko czarnej plamistości w sierpniu, wrześniu jest nieskuteczne!

Mączniak rzekomy Peronospora sparsa Berk

Objawy: pierwsze symptomy choroby to jasnożółte, nieregularne, wydłużone plamy na górnych liściach – między nerwami. Po kilku dniach plamy te czerwienieją. Na dolnej stronie liści w miejscu czerwonych plam pojawia się delikatna, biała grzybnia (puch). Porażone liście szybko opadają. Grzyb ten atakuje także inne części roślin – pędy, kwiaty.

Ochrona:

1. 1. 1. 1. Opryskiwanie profilaktyczne róż w stanie bezlistnym MIEDZIAN 50 WP, w stężeniu 0,3% (30 mg/10 l wody)
            termin: luty/marzec, przed rozwojem pąków liściowych
         2. Uprawiać odmiany odporne;
         3. Wygrabiać liście w listopadzie, choroba ta zimuje w postaci zarodni na “starych” liściach;
         4. Gdy choroba ta pojawi się stosować opryskiwanie*:

!!!! stosować tylko stężenia podane w ulotkach producentów preparatów.

Rdza róż Phragmidium mucronatum (Pers) Schlecht

Objawy: pomarańczowe wypukłości na szypułkach liści i pędach, na dolnej stronie liści pojawiają się skupiska zarodników, tworzące żółte, później czarne niewielkie poduszeczki.

Choroba ta prowadzi do przedwczesnego opadania liści, w rezultacie następuje osłabienie róż. Rozwija się szczególnie dobrze na ciężkich, żyznych, wilgotnych glebach.

Ochrona:

1. 1. 1. 1. Opryskiwanie profilaktyczne róż w stanie bezlistnym MIEDZIAN 50 WP, w stężeniu 0,3% (30 mg/10 l wody)
            termin: luty/marzec, przed rozwojem pąków liściowych
         2. W razie porażenia wycinać i palić silnie porażone pędy, niszczyć opadłe, chore liście;
         3. Podlewać róże “od dołu”;
         4. Gleby bardzo ciężkie, gliniaste, podmokłe nie nadają się do sadzenia róż;
         5. Po wyczerpaniu wszystkich zabiegów profilaktycznych, a rdza rozwija się stosować preparaty chemiczne*

!!!! stosować tylko stężenia podane w ulotkach producentów preparatów.

Szkodniki róż:

Nie ma róży odpornej na atak szkodników. Wystąpienie szkodników zależy od pogody, a także jest zróżnicowane w kolejnych latach. Bardzo ważne jest zapobieganie: stosowanie zrównoważonego nawożenia (nawozy wieloskładnikowe, o optymalnym dla róż składzie), unikanie ciepłych, suchych stanowisk, nawadnianie róż “od dołu”. Jeśli szkodniki wystąpią masowo sięgnąć po środki ochrony roślin przyjazne dla środowiska.

Przędziorek chmielowiec Tetranychus articae Koch

Na górnej stronie liści pojawiają się początkowo żółte plamy, później całe liście zasychają i opadają. Na dolnej stronie liścia można zauważyć (najlepiej pod lupą) bardzo ruchliwe roztocza (pajączki). Na liściach widoczne są oprzędy.

Ochrona:

1. 1. 1. 1. Unikać suchych, bardzo ciepłych miejsc sadzenia róż;
         2. Podlewać róże “od dołu”;
         3. W ostateczności opryskiwać rośliny
         4. Wiosną, po wylęgu larw, z jaj złożonych przez samice, które przezimowały zastosować Magus 200 SC – w stężeniu 0,06%
         5. W okresie wegetacji, po zauważeniu szkodników, a zwłaszcza po zauważeniu objawów żerowania przędziorków – róże opryskiwać 2-3 razy preparatem KarateZeon 050CS, w, w stężeniu 0,05% lub Magus 200 SC, w stężeniu 0,06%. Preparat Karate niszczy także mszyce i skoczka różanego

Mszyce: głównie mszyca różano-szczecinowa Macrosiphon rosae Linnaeus

Przy masowym wystąpieniu młode liście i wierzchołki pędów ulegają zniekształceniu. Mszyce wydzielają słodki sok (spadź). Mszyce pojawiają się w Polsce w końcu kwietnia, w maju, do połowy czerwca. Występują w dwóch formach barwnych – różowej i zielonej. Na końcach pędów i na liściach pojawiają się kolonie mszyc form bezskrzydłych, w lecie pojawiają się formy uskrzydlone – przelatujące z róż na inne rośliny zielne np. na szczeć, kozłek i świerzbnicę. Zimują jaja.

Ochrona:

Zwalczanie polega głównie na mechanicznym usuwaniu poprzez szczotkowanie, zmywanie wodą, usuwanie ręczne (w rękawicach), opryskiwanie odwarem z wrotycza, z bylicy piołun lub wyciągiem z pokrzywy. Mszyce chętnie są zjadane przez biedronki i jej larwy (niebieskie). W ostateczności opryskiwać jednym z preparatów chemicznych*

!!!! stosować tylko stężenia podane w ulotkach producentów preparatów.

Inne mszyce (szkodniki róż):

*Mszyca różano-rutewkowa Longicaudus trirhoudus Walker

*Mszyca różano-trawowa Metopolophium dirhodum Walker

*Skoczek różany Edwardsiana rosae Linnaeus

Obecność tego pluskwiaka ma znaczenie przy uprawie róż pnących, parkowych, piennych. Na górnej stronie liści pojawiają się białe plamki, najpierw wzdłuż nerwu głównego, później na całej powierzchni. Liście stają się marmurkowate, z czasem przedwcześnie opadają (!). Na dolnej stronie liści zauważyć można “gołym okiem” białe larwy, nimfy, osobniki dorosłe wysysające soki z liści.

W ciągu roku występują dwa pokolenia – pierwsze w maju, czerwcu; drugie w sierpniu-wrześniu. Pierwsze pokolenie tych pluskwiaków jest zdecydowanie bardziej szkodliwe. Jesienią samice składają jaja do wnętrza młodych pędów. Zimują jaja.

Ochrona:

1. 1. 1. 1. Skoczek różany chętnie żeruje na liściach róż posadzonych w ciepłych, nasłonecznionych miejscach;
         2. Na wiosnę (w marcu) przycinać pędy i palić je (zniszczy się w ten sposób zimujące jaja skoczka)
         3. Po zauważeniu pierwszych objawów żerowania opryskać jednym z preparatów kontaktowych

Z innych szkodników róż mogą występować także pienik ślinianka, zmiennik lucernowiec, ogrodnica niszczylistka, kruszyca złotawka, naliściak srebrnik, kwieciak malinowiec, obnażacz różówka, obnażacz kopciuszek, psowacz różany, psowacz truskawkowy, psowacz malinowiec, śluzownica różana, żebernica jeleniówka, żeberenica sarnica, nimułka różana, bruzdownica pędówka, zwiot różany, bruzdownica paczkówka, szypszyniec różany, zwójki (wygryzione przez gąsienice liście – opryskiwać preparatami wgłębnymi, o działaniu żołądkowym)

Uwagi końcowe:

1. 1. 1. Stosować tylko stężenia podane w ulotkach producentów preparatów.
      2. Do każdego opryskiwania dodawać środki przyczepne.
      3. Preparaty chemiczne stosować w ostateczności – gdy inne sposoby zwalczania nie dają pozytywnych rezultatów.
      4. Kupować małe opakowania środków ochrony – preparaty powinny być zużyte w ciągu roku
      5. Należy pamiętać, że preparaty w formie proszku do sporządzania zawiesiny wodnej (WP) pozostawiają osad.
      6. Stosować przepisy BHP (dokładne instrukcje podane są w ulotkach)
      7. Przy nawożeniu dolistnym i łączeniu tego zabiegu ze stosowaniem preparatów ochrony roślin – nawozy płynne oparte są na bazie detergentów, zatem niekonieczne jest stosowanie środków przyczepnych.
      8. Wybierając środek, należy pamiętać o tym, aby był nieszkodliwy dla pszczół i pożytecznych organizmów.
      9. Nigdy nie opryskiwać otwartych kwiatów